Gisteren was Wiegerwoensdag bij geen zen, en het ging over Bön. Bön is de inheemse Tibetaanse religie, die al bestond lang voordat het Boeddhisme daar zijn hoofd om de deur stak. Achttienduizend jaar!! Althans, dat zeggen ze. Wieger de Leur sprak over zijn fascinatie voor deze stroming. Het is zelfs zo erg dat hij zen ervoor afgezworen heeft, dus voor ons was dit een prachtkans om te horen wat we allemaal missen.

En dat is veel, toch, in zekere zin.

Het begon al fantastisch, want Wieger liet me een mooi boek zien over Bön. Direct ging er een wereld open. De oorspronkelijke Tibetaanse religie blijkt deel uit te maken van een veel grotere prehistorische stroming in Eurazië, waar bijvoorbeeld ook het Siberische shamanisme toe behoort. Dat is toch ongelofelijk spannend en interessant allemaal?! Wat zouden ze toen hebben gedaan, wat zijn de stappen geweest van animisme en polytheïsme naar de stilte van zelfrealisatie zoals die bestaat in Bön en boeddhisme? Hoe zijn ze verbonden?

In Bön in ieder geval sterk. Wieger schetste het beeld van een veelzijdige en veelkleurige beoefening. Dingen die daarbij een rol spelen zijn enorm divers, het is een koffer vol ingangen. Het activeren van de chakra’s, het binnengaan van de verschillende loka’s  (werelden) via de chakra’s – de werelden van hellewezens, hongerige geesten, dieren, mensen, halfgoden en goden. En het visualiseren van godheden, bijvoorbeeld de ‘rode garuda’. Niet even een half uurtje, maar gewoon stug een hele retraite lang.

Elke godheid heeft specifieke kwaliteiten en eigenschappen, sommige zijn nog wel aardig,  maar er zijn ook hele toornige godheden bij. Alle aspecten van het bestaan komen langs! O ja, en verder zijn er nog de devotionele dingen als volledige prostraties en het offeren van voedsel aan de naga’s (slangen) of hongerige geesten. De naga’s by the way, huizen in de aarde, in de Bön-kosmologie. Het is een prachtige manier om te verbeelden hoe wij met onze leefomgeving omgaan.  Ze worden verstoord als we bijvoorbeeld een boom omhakken. In Bön sluit je vrede met de naga’s voordat je bepaalde andere oefeningen gaat doen.

Nu denk je misschien, wat een toestand. En dat is voor Wieger nu juist een deel van de aantrekkingskracht. Hij vertelde prachtig hoe hij in eerste instantie bijvoorbeeld een forse weerstand had tegen het doen van prostraties, voor de leraar of voor een godheid. En als je iets niet wilt doen in Bön, dan hoeft dat ook niet, dus so far, so good. Maar na een tijdje wilde hij toch. Hij nam zich voor om bij de volgende bijeenkomst de sprong te wagen en zich eraan over te geven. Bleek dat te zijn in een zaal met zo’n honderd mensen die voor het eerst kwamen luisteren naar zijn leraar, Tenzin Wangyal Rinpoche. En was hij dus de enige! ‘Dat was wel even slikken’, was zijn uitgebreide commentaar gisteren. Wiegeriaans understatement.

Hetzelfde vertelt Wieger over het werken met de chakra’s of het offeren aan de naga’s: ‘Dat is voor mij helemáál niet vanzelfsprekend.’ Maar juist de spanning die dat creëert, is voor Wieger de moeite waard. Zien wat er gebeurt, zien wat er opkomt als je uit je normale doen stapt. Dat is mooi, niet op voorhand afwijzen, maar kijken, onderzoeken, nieuwe dimensies ontdekken. Die nieuwsgierigheid, de onbevangenheid, de bereidheid om het ‘schuren’ juist als uitdaging te zien, dat is de schoonheid die verborgen lag in Wieger’s verhaal over zijn beoefening. ‘En daarbij komen echt dingen aan het licht die ik eerder niet heb ontdekt’, zegt hij.

Bön is een bijzondere traditie met een enorm rijk en veelzijdig palet van beoefening. Tegelijk gaf Wieger duidelijk aan dat hij al die veelvormige verschijnselen alleen maar kon vertrouwen omdat de ‘essentie’ duidelijk aanwezig is, zeker ook bij zijn leraar. Ook in Bön is er een plek voor alleen maar stil zitten, vaak nadat je intensief met een visualisatie hebt gewerkt. Daar raken onze wegen elkaar – recht in het hart.