Een tijdje geleden schreef ik een blogje met de titel ‘Zentoerisme’. Daarin hekelde ik de vermeende vrijblijvendheid van zennies. En ik verbaasde me over de redenen die sommigen hadden om ‘eens langs te komen’, bijvoorbeeld om te zien hoe de plek waar we zitten eruitziet.
Maar ik heb dat stukje weggehaald. Wie ben ik om te bepalen wat een goeie motivatie is en wat niet. Als je zit, dan zit je. Wie weet is de nieuwsgierigheid naar de plek wel het beste beginpunt voor je verdere beoefening. Wie weet.
Ook de frequentie waarmee je er bent zegt niks. Misschien kom je een paar keer per jaar, zit je trouw elke dag thuis, en ga je af en toe nog eens naar een sesshin van een goeie leraar zonder pretenties. Of misschien kom je elke week trouw en zit je thuis nulkommaniks. Kan allemaal. Je kunt niet zeggen wat beter is of minder.
Japan
Vorig jaar november was ik zelf zentoerist. Ik zat een maand in Japan voor intensieve training, in het huisje van de leraar. Ik zal u de details besparen, maar het was een beetje een zootje in sommige opzichten. Wel ook heel waardevol hoor, maakt u zich geen zorgen. Ik wilde de ‘mind‘ van Hakuin beter begrijpen, en meer grip krijgen op de traditie. Daar heb je dertig jaar voor nodig, en dan nog dertig. In ieder geval geen dertig dagen. Maar toch was het waardevol.
De mind van Hakuin heb ik natuurlijk niet kunnen doorgronden. Die van mezelf ook maar zeer ten dele, en daar was ik toch al wat jaartjes tevoren mee begonnen. De mind van de leraar, waarover ik me al eerder had verwonderd, verbaasde ditmaal opnieuw op cruciale momenten.
Ik had nog zo’n ideaal weet je wel, van doen wat je kan doen, volle bak gaan, en dan wie weet over 20 jaar zou ik misschien wel ooit de volgende generatie kunnen zijn, om het te delen en door te geven. Overdracht zeg maar, om die vloek even expliciet te bezigen. Mag je natuurlijk nooit over nadenken, maar deed ik stiekem wel. En ik werkte ervoor om het waardig te zijn, over die 20 jaar.
Maar na november is dat ideaal vervlogen. Wat is belangrijker, zoveel mogelijk koan en jakugo (dichtregels bij koan) oplossen, of een goed mens zijn? Idealiter gaat het samen op, in de praktijk bleek niks soms minder waar. En leek doorgaan met het één, afbreuk doen aan het ander.
Zoals ik ernaar kijk gaat m’n zenbeoefening over de inzet om mens te zijn, zo eerlijk en oprecht als ik dat kan waar ik nu ben. Een formele overdracht is daarbij redundant. En als het in de weg gaat zitten, is het al helemaal niet lekker natuurlijk.
Dat betekent niet dat ik vind dat je overal maar schijt aan moet hebben en lekker je eigen gang moet gaan. Dat is precies wat ik níet bedoel. Die vrijblijvendheid en lichtvoetigheid is er juist veel teveel in westers zen. We zijn nauwelijks begonnen en hangen al een bordje ‘leraar’ op de deur. Doe maar niet.
Het betekent alleen maar dat er één leidraad is in zenbeoefening: je eigen innerlijke, nietsontziende eerlijkheid en oprechtheid. Koste wat kost.
3 juni 2016
Mooi stuk.
3 juni 2016
Ja Ron, die laatste zin. Dat.
A life’s work..
3 juni 2016
Helemaal uit het hart ♥ Ron, ik hou van je.
3 juni 2016
Super, Ron! Mooi stuk!
4 juni 2016
Ja Ron wees een oprechte vriend voor jezelf. Leer leven met jezelf en van daar uit kan je wat betekenen voor de rest. Zen kan daar bij zeer behulpzaam zijn naar mijn mening. En de rest zien we over twintig jaar wel.
6 juni 2016
Hoi Ron,
Ik heb de afgelopen 10 jaar zowel zen als vipassana meditatie beoefend. Afgelopen zomer ben ik tot de conclusie gekomen dat die combinatie niet was vol te houden en heb ik niet alleen met mijn zenleraar maar met de hele zenbeoefening gebroken. Ik zeg niet dat jij dat voorbeeld zou moeten volgen, maar ik weet wel dat als je niet kiest voor een andere meditatie traditie, of voor een andere (zen)leraar, je geen spat verder komt. Je hebt nu eenmaal iemand nodig die verder is en zijn of haar spirituele ontwikkeling om je de goede kant op te coachen, op eigen houtje lukt dat niet. jammer maar helaas.
Arie.
6 juni 2016
Hoi Arie,
Dank voor het delen.
Verder dan wat precies?
8 juni 2016
Als je gelooft dat de Boeddhistische weg een weg van zuivering is en dat je door het beoefenen van inzichts- en andere vormen van meditatie geleidelijk van de ergste persoonlijke shit verlost kan worden dan is het mogelijk dat je door die beoefening een beetje gelukkiger wordt en als je dan ook nog in staat bent om dat geluk te verspreiden, dan ben je verder dan toen je begon. Zen ontkent dat er een geleidelijke weg van zuivering is, jammer, want zo kan je in je eigen stront blijven zitten en jezelf wijs maken dat het lekker ruikt. Arie.
6 juni 2016
Kaboom!! Hier houd ik van. Laten we onszelf niet wijsmaken dat het boeddhisme al die duizenden jaren hetzelfde blijft. Twijfelen en tòch doorgaan! Zen om niet! Zitten zonder worst voor je neus! Lekker niet geloven! Komop, als joden en protestanten zonder god kunnen, kunnen wij boeddhisten ook zonder verlichting. Waarheden van vlees en bloed zijn meer iets voor salafisten en evangelicals.
groet en tot zometeen!
Thomas
8 juni 2016
Tja, ik schaam me voor mijn eigen domme en arrogante woorden, die geheel voorbijgaan aan de strekking van jouw stuk. Maar ook ik heb toch best wel wat zeninspanninkjes geleverd de aflopen twintig jaar en die leidden steevast van de ene ontnuchtering tot de andere. Moet ik dan vaststellen dat ik gewoon te lui en niet goed in zen, en daarom waarschijnlijk ook niet goed in vipassana ben, of zal ik doorgaan en zo mijn lepeltje compost bijdragen aan zen in het westen?
Waar ik echter nooit in geloofd heb, is dat het zinnig is om de compost in Japan te gaan halen. Kraanvogels en maple trees doen bij mij geen bel luiden. Don Quixote en wasmiddelreclames wel. Of misschien gaat ‘t daar niet om. Ik weet het niet.
8 juni 2016
Ik ben het met Arie eens. Een geleidelijke weg die kan leiden tot persoonlijke verlossing of althans iets gelukkiger zijn en meer inzicht in en acceptatie van het leven. Let wel kan. Hoeft niet. Er zijn geen garanties. En dat is toch mooi? Waarom altijd maar meer willen? Het ging toch om het zijn? Geef het streven op en luister gewoon naar hoe het leven voort kabbelt.
8 juni 2016
Maar waarom zou iemand die het streven opgeeft, tijd vrijmaken om in een vreemde houding op een speciaal kussen te gaan zitten? Streven is de motor. Zonder streven zaten we nog steeds in strooien hutten mekaar de koppen in te slaan.
8 juni 2016
Dat is nu de tegen stelling waar uit het hele leven bestaat. Je streeft de hele dag en als je gaat zitten geef je het streven op en word je de waarnemer. Jouw redenatie volgend zou je ook kunnen zeggen je moet toch dood dus waarom er niet gelijk een eind aan gemaakt? Het mooie van zen is toch eigenlijk dat het je een andere kant van het leven laat zien die er ook is. Je hoeft niet altijd ergens naar toe te rennen om toch ergens aan te komen. Dit is bijna pure poëzie. Al zeg ik het zelf.
8 juni 2016
Omdat hij/zij geen tijd ‘vrij’ maakt, maar tijd is en zichzelf volledig uitdrukt.
8 juni 2016
@Arie (kan niet meer reageren onder jouw reactie, dus even zo) – eerste stukje: nee, dat geloof ik niet. Tweede stukje: ja, dat komt voor. In vipassana evenzeer als in zen (zie bv. Mettavihari). En ondanks dat ik dat eerste deel niet geloof, en juist omdat het tweede deel maar al te vaak voorkomt, is het volgens mij belangrijk om te werken niet alleen aan bevrijding, maar ook aan zelfonderzoek en het loskomen van ingesleten contraproductieve houdingen en gedrag. Voor zover je daarvan los kunt komen. Taai spul.
27 juli 2016
Hoi Arie en Ron,
Zen heeft wel een rhetorische traditie van plotseling inzicht en “bevrijding,” maar in de praktijk is het wel degelijk een geleidelijke weg. Zie het gezegde “The Buddha and Bodhidharma are still practising”; zie ook John McRae’s ‘Seeing through Zen’ en Bernard Faure’s ‘The Rhetorics of immediacy’. En Theravada heeft ook leerstellingen over plotseling inzicht; zie de vier fases van verlichting (stream-entry etc.)
Wat overigens niet betekent dat er geen plotseling inzicht bestaat; het bestaat wel degelijk. Maar het is niet het einde van de weg; eerder het begin. En het kan heel goed iets neurologisch zijn, een plotselinge verandering in perceptie. Vergelijk ecstatische ervaringen bij temporal lobe epilepsy, of bijna dood ervaringen. Het kan een gevoel van zekerheid geven dat misschien heel prettig is, en een weg wijzen, maar het lijkt me geen garantie voor “volmaaktheid.” Legio hedendaagse voorbeelden illustreren dat…
In de praktijk zijn we gewoon onvolmaakte wezens, die kunnen streven naar iets meer zelfbeheersing. Maar om lief te hebben hoef je niet volmaakt te zijn. Dus ja, ik herken het wel wat Ron zegt. Geen andere leraar, maar zijn eigen (onvolmaakte) zelf mogen zijn. Hoef je zelfs niet gelukkig mee te zijn, met dat onvolmaakte zelf; maar dat liefhebben, dat doe je.
Alle goeds, voor allebei,
Andreas
27 juli 2016
Interessant perspectief.
5 juli 2016
Mooi Ron. Ook mooi om de reacties te lezen en de discussie die ontstaat. Het blijft voor mij boeiend en tegelijk enigzins ongrijpbaar. Gek genoeg (of niet gek, ik weet het niet) voelt het wel heel waardevol.
En ach, anders wil ik je wel een keer iets overdragen hoor. Een biertje ofzo…
30 oktober 2016
Hai Arie,
vipassana, zen, mystiek, christendom, jodendom,…..hoe je het ook bekijkt, en wat je ook doet of niet doet, ik zie alleen opkomen en ondergaan van lijden……..niets is beter (dan in mijn hoofd soms), niets is slechter (dan in mijn hoofd soms), en het is de vraag of je ooit verder komt……… doeg, eric-jan
26 november 2016
Kom, dacht ik, laat mij eens lezen waar Ron vandaag de dag zit. Long time no see.
Leuk om deze serie, weliswaar vluchtig, dat geef ik toe, door te nemen.
Zie ik Arie weer eens en zowaar Alex ook nog!
Wat Arie stelt, is herkenbaar, hij kiest voor Vipassana, en niet meer voor zen.
Vipassana schaart zich onder Theravada, een andere stroming dan de Mahayana waar de zen toe behoort. (Maha= Groot, Yana= Voertuig).
Wat hier ‘zen’ wordt genoemd, betreft rinzai-zen, een richting die in zennend Nederland door nogal wat mensen mede gedragen wordt.
Ik heb een jaar of tien geleden voor soto-zen gekozen, een andere zen-richting.
Niks koans, niks verlichting. Wel meer rituelen. Die overigens zonder verdere betekenis zijn.
Wat me raakt in deze discussie is het ‘streven om ergens te komen’. (Mijn woorden, dat weer wel). Slechts een keer lees ik: ‘Zen om niet! Zitten zonder worst voor je neus!’, ik citeer Thomas van Nieuwenhoven.
In de ook door rinzai’s veel gereciteerde hartsoetra staat: … ‘I MUSHO TOKU KO’ … ‘Mushotoku’, vrij vertaald: zonder winstoogmerk …
Is dat niet waar het om gaat? Doen omdat het gedaan moet worden, zonder op een beloning uit te zijn?
3 december 2016
Hoi Lammert,
ja en tegelijk nee. Waarom een week lang zitten onder een boom als het zonder doel is? Zou je dan niet liever een potje bier drinken met een goede vriend? Het is subtiel en makkelijk mis te verstaan, maar alleen maar zeggen ‘zonder doel’ en ‘je bent er al’ is het ook niet. Zen vraagt om de essentie zelf te zien, het zelf te doorzien. Dat vergt inzet en gerichtheid, al moet je die tegelijk ook loslaten.
4 december 2016
Er is natuurlijk wel een vraag, namelijk deze: wat is dit hier en waarom moet ik erbij zijn?
Het was een vraag die iemand meer dan bezig hield, obsessief misschien wel. Zo sterk dat het leven zinloos was als het antwoord op die vraag uit zou blijven.
Het is een vraag waar geen eenduidig antwoord op zal komen.
Volgens mij vraagt zen helemaal niets, maar ben jij het die zich dingen afvraagt.
Door zazen te beoefenen kun je dichter bij jezelf komen, zo dicht dat je gaat beseffen dat eisen stellen een verkeerd uitgangspunt is..
4 december 2016
Hoi Lammert, kan niet meer reageren op jouw stukje, dus even zo eronder.
Vooral een paar vragen naar aanleiding van, omdat niet alles duidelijk is voor me. Wat bedoel je met ‘dit hier’? Ik denk het leven, het universum, het menselijk bestaan, is dat inderdaad zo? Dus anders geformuleerd, de vraag ‘waartoe zijn wij op aarde’? Wie is die ‘iemand’ waar je over schrijft? Ik denk Gotama, klopt dat? Dat ‘eenduidige antwoord’ kwam er bij hem in zekere zin, of althans viel de vraag weg, bij het zien van de morgenster verdween zijn bijtende existentiële twijfel, en hij riep volgens de overlevering uit dat de ‘huisbouwer doorzien was’. Wat bedoel je precies met de stelling dat er geen eenduidig antwoord zal komen op die vraag?
Ja, zen vraagt niks, dat is een zwakte in mijn formulering. Ik bedoel dat ik het oplossen van de discrepantie, de kloof, het sluier tussen zelf en werkelijkheid (bij gebrek aan betere woorden) als de essentie van zen zie. De drang daarnaar zie ik als een ‘vraag’, een roep, een existentiële gedrevenheid. ‘Dichter bij jezelf’ weet ik niet, het gaat volgens mij om het doorzien van het zelf. Ik weet niet wat je bedoelt met ‘dat eisen stellen een verkeerd uitgangspunt is’, het woord eisen gebruik je hier voor het eerst. Waar doel je op? Wat voor eisen? En wie is de ‘je’ die eerst eisen stelde en nu ontdekt dat dat niet zo handig is?
4 december 2016
Ja Ron, met ‘wat is dit hier’ bedoel ik alles wat bestaat. Alles, dus niet alleen de aarde, maar het hele universum en alles wat daarbij hoort. Veel meer dus dan ‘waartoe zijn wij hier op aarde’, ook waarom is de aarde er en alles wat er nog meer is.
Met die ‘iemand’ bedoel ik Shakyamuni maar ook mijzelf, al heb ik geen geschiedenis gemaakt met onder een boom zitten. Over Shakyamuni is en wordt heel veel beweerd, gezegd en gefilosofeerd. Of dat allemaal nuttige aanvullingen zijn, laat ik hier even in het midden. Wat hij gezien heeft, is inmiddels door zoveel handen en hoofden gegaan dat niet met stellige zekerheid gezegd kan worden wat dat precies is geweest en ik denk zelf dat dat er ook niet zoveel toe doet. Het gaat om jouw, mijn en ieders individuele belevenis.
Met de stelling dat er geen eenduidig antwoord zal komen geef ik aan dat er volgens mij niet een eenduidige waarheid is. Er zijn teveel dimensies.
Met eisen stellen bedoel ik: een beloning willen ontvangen voor mijn inspanning.
En wie die ‘je’ is, dat is misschien wel de grote vraag waar nooit een antwoord op komen zal.
4 december 2016
Ok, ik begrijp nu beter wat je bedoelt. En ik denk ook dat het antwoord op wie ‘je’ bent er niet is, of alleen in dynamische, contextuele zin.
4 december 2016
Ik zal beter mijn best doen om in een keer duidelijker te zijn.
4 december 2016
gefnix.
5 december 2016
Misschien is het verhelderend voor de discussie om onderscheid te maken tussen de filosofie en tradities van zen en de meditatie beoefening op zich. Die beoefening heeft een duidelijke fysieke component en kan ook met een duidelijk doel voor ogen worden beoefend, helemaal los van welke traditie dan ook.
5 december 2016
Zeker heeft het zitten een duidelijk fysieke component. Het doel van boeddhistische beoefening is bevrijding van zelf en alle levende wezens. Op welke andere duidelijke doelen doel je? Mocht het gaan om (vormen van) zelfverbetering, dan staat dat inderdaad helemaal los van de traditie. Het zou ook jammer zijn als het daarbij blijft, of als beoefening daartoe verwordt, nog los van de vraag of het werkt, waar ik niet van overtuigd ben. Maar er zijn clubjes die er hun verdienmodel van hebben gemaakt je te doen geloven dat je beter en gelukkiger kunt worden door zen. Is ook direct een stuk duurder, dat dan weer wel.
5 december 2016
‘clubjes die er hun verdienmodel van hebben gemaakt je te doen geloven dat je beter en gelukkiger kunt worden door zen’,
mooi gezegd Ron. Met name het: ‘je te doen geloven’ …
Verder is het natuurlijk een persoonlijke beleving. Of je je beleving wilt verdiepen of het bij de fysieke gebeurtenis wilt houden, is aan jou.
Ik twijfelde en twijfel nog of ik wil zeggen ‘is het’, of juist ‘gaat het om’ …
5 december 2016
Bevrijding van zelf klinkt ook als zelfverbetering. Als je je zelf altijd in de weg zit dan moet dat een hele opluchting zijn als je eindelijk van dat zelf af bent.
Wat de bevrijding van alle andere wezens betreft; dat klinkt enerzijds als een blind geloof. Alsof zo iets mogelijk zou zijn. Anderzijds klinkt het ook zeer arrogant. Alsof wij iets in de kosmische melk te brokkelen hebben. En daar geloof ik niet in.